HISTORICAL AND LEGAL ASSESSMENT OF THE VOLHYNIA EVENTS BY POLISH EXPERTS
Abstract
An attempt is made in this article to provide a legal assessment of the Volhynia tragedy, which affects inter-state and inter-ethnic relations and is important for historical reconciliation between peoples and states. Some members of society and experts consider the anti-Polish campaign to be an act of genocide. Among those who first began to use this term were representatives of the far right. It is noted that this assessment has now become dominant in the position of the Polish state and society. Other scholars objected to the term ‘genocide’ in relation to the events in Volhynia, since they were not aimed at the extermination of the Polish population. The position of Grzegorz Motyka is highlighted, who has evolved in his assessments and now distinguishes between the nature of the Ukrainian-Polish confrontation in Volhynia and Eastern Galicia. The author also points to the use of the term ‘ethnic cleansing’ in relation to the events in Volhynia, which is an ambiguous concept from a legal point of view. It is noted that it is now used less frequently for political and legal reasons. It is shown that the Polish side's historical and legal assessment of the events in Volhynia is influenced by the following postulates: deliberate provocation by Ukrainian nationalists, who were the main perpetrators of the mass extermination of the Polish population, of seemingly peaceful and friendly relations between Ukrainians and Poles in the interwar period; the separation of the peculiarities of Ukrainian-Polish relations in the interwar period and during World War II, thus ‘taking them out of context’; the recognition of the existence of an order or detailed plan by the leadership of the nationalist underground and the Ukrainian Insurgent Army to exterminate the peaceful Polish population in Volhynia and Galicia. The thesis is put forward that consideration of the Volhynia events in accordance with the norms of international law will allow the Ukrainian-Polish disputes regarding the historical and legal assessment of the Ukrainian-Polish confrontation during World War II to be resolved.
References
2. Flemming M. Wydarzenia na południowo-wschodnich rubieżach a prawo międzynarodowe. Na Rubieży. 2006. Nr 88.
3. Gałązka W. Działalność śledcza w sprawach zbrodni nacjonalistów ukraińskich. Pamięć i Sprawiedliwość. 1996. Nr 39. S. 245–247.
4. Kruczek A. Kwalifikacja prawna zbrodni jest niezmienna. Nasz Dziennik. 2009. 11 marca. Nr 59. S. 6.
5. Kulińska L. Przemilczane ludobójstwo. Palestra. 2013. Nr 7–8.
6. Kura A. Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w latach 1939–1947 w świetle śledztw prowadzonych przez prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej. Na Rubieży. 2008. Nr 100. S. 38–31.
7. Kuźniar B. Dowody zbrodni nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej w latach 1939–1947 oraz ich ocena w świetle prawa krajowego i międzynarodowego. Przegląd Geopolityczny. 2015. Nr 12. S. 59–72.
8. Lubczyński Kr. «Mordowano ich strasznie»: ukraińskie genocidum atrox. Dziennik Trybuna. 2022. 4–6 listopada. Nr 22. S. 20.
9. Madajczyk P. Polskie problemy z genocydem Rafała Lemkina. Dzieje Najnowsze. 2016. Nr 1.
10. Motyka G. Od rzezi wołyńskiej do akcji «Wisła»: konflikt polsko-ukraiński 1943–1947. Warszawa: Wydawnictwo literackie, 2011.
11. Motyka G. Ukraińska partyzantka 1942–1960 : działalność Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2015.
12. Nijakowski L.M. Rozkosz zemsty. Socjologia historyczna mobilizacji ludobójczej. Warszawa, 2013.
13. Nowak J. Ustalenia w sprawie śledztwa dotyczącego zbrodni ludobójstwa na Wołyniu. Nie zabijaj: nacjonalizm i ludobójstwo na Kresach wobec Kościoła, etyki chrześcijańskiej i zasad humanizmu. Włodzimierz Osadczy, Adam Kulczycki, wstęp i redakcja naukowa. Warszawa; Lublin: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Oddział w Lublinie, 2019. S. 13–24.
14. Osadczy W. Genocidium Atrox: bestialstwo w imię narodu. Zbrodnia ludobójstwa nacjonalistów ukraińskich w czasie II wojny światowej. Ludobójstwo OUN–UPA na Kresach Południowo-Wschodnich: Dawne Kresy Południowo-Wschodnie w optyce historycznej i współczesnej Pod redakcją Witolda Listowskiergo. T. 17. Kędzierzyn–Koźle, 2023. S. 102–109.
15. Rosolak M. Genocidium atrox, czyli ludobójstwo straszliwe. Rzeczpospolita. 2011. 28 kwietnia. Nr 14.
16. Rozpęndowski D. «Genocidium atrox». Ponad granicami. Odra – Niemien: kwartalnik Stowarzyszenia Odra – Niemien. 2023. nR 3/12. S. 18–21.
17. Siemaszko W., Siemaszko E. Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia. 1939–1945. 2 t. Wyd. 3. Warszawa: Wydawnictwo von Borowiecky, 2008.
18. Szawłowski R. Genocyd, czyli zbrodnie na narodach. Myśl.pl 2008. Nr 11. S. 52–56.
19. Szawłowski R. Trzy ludobójstwa. Głos Emigracji i Kwartalnik Kresowy. 2003/2004. Nr 17/18. S. 8–16.
20. Szawłowski R. Trzy ludobójstwa. Nasz Dziennik. 2008. 28 marca. Nr 3(10). Dodatek historyczny IPN. S. I–IV.
21. Szwiec W. Informacja o śledztwie w sprawie ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1939–1945 na terenie Huty Pieniackiej. Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych : ludobójstwo na kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946. Bogusław Paź, red. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011. S. 117–127.
22. Torzecki R. Polacy i Ukraińcy : sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. Warszawa: W-wo Naukowe PWN, 1993.
23. Turejko T. Zbrodnia wołyńska w świetle prawa międzynarodowego. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2023. 240 s.
24. Warszawski D. Nazywanie nieszczęścia. Polityka. 2009. 7 listopada (Nr 45). S. 32–33.
25. Zając P. Informacja odnośnie do oceny karnoprawnej zdarzeń na terenie ówczesnego województwa wołyńskiego z lat 1939–1945 w oparciu o ustalenia śledztwa OKŚZpNP w Lublinie. Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych: ludobójstwo na kresach południowo-wschodniej Polski w latach 1939–1946. Pod red. Bogusława Pazia. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2011. S. 103–116.
26. Zając P. Problematyka ścigania i karania sprawców zbrodni ukraińskich nacjonalistów na ludności polskiej w latach 1939–1945 na terenie ówczesnego województwa wołyńskiego i lubelskiego. Na Rubieży 2012. Nr 119. S. 13–23.
27. Zając P. Prześladowania ludności narodowości polskiej na terenie Wołynia w latach 1939–1945 – ocena karnoprawna zdarzeń w oparciu o ustalenia śledztwa OKŚZPNP w Lublinie. Zbrodnie przeszłości: Opracowania i materiały prokuratorów IPN. Tom 2. Ludobójstwo. Pod redakcją Radosława Ignatiewa i Antoniego Kury. Warszawa, 2008. S. 35–49.
28. Zając P. Śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich na Wołyniu na ludności narodowości polskiej w latach 1939–1945. Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego 2004. Nr 1. S. 152–166.
29. Zając P. Ustalenia śledztwa w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich na Wołyniu na ludności narodowości polskiej w latach 1939–1945. Biuletyn Informacyjny. 27 Wołyńska Dywizja Armii Krajowej 2003. Nr 2/78. S. 4–21.
30. Zając P. Wołyń 1943: apogeum zagłady. Nazwać zbrodnie po imieniu: ustalenia Komisji Scigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w sprawie zbrodni z okresu II wojny światowej. Redakcja naukowa Sylwia Afrodyta Karowicz-Bienias, Rafał Leskiewicz, Andrzej Pozorski. Warszawa, 2021. S. 223–250.
31. Zbrodnia przeszłości. Opracowania i materiały prokuratorów IPN, t. 2, «Ludobójstwo» Radosław Ignatiew i Antoni Kura (red.). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu, 2008.
32. Żurek S. Genocidum atrox. Kresowy Serwis Informacyjny. 2022. Nr 04 (131). S. 41–47; Nr 05 (132). S. 22–28; Nr 06 (133). S. 41–44.
33. Żurek S. Polskie kobiety – ofiary genocidum atrox. Cz 1–2. Kresowy Serwis Informacyjny. 2024. Nr 10 (161). S. 8–16; 2024. Nr 11 (162). S. 10–16.
34. Каліщук О. Волинська трагедія в контексті геноцидних студій. Український історичний журнал. 2025. № 1. С. 225–238.
35. Каліщук О. Правові аспекти оцінки українсько-польського протистояння в роки Другої світової війни. «Волинь-43»: міфи і реальність : збірник наукових праць / упоряд. М.М. Кучерепа, А.Г. Шваб. Луцьк : Вежа-Друк, 2019. С. 238–249.
36. Ухач В. «Геноцидна» інтерпретація українсько-польських взаємин у 1943–1944 роках у візіях сучасних дослідників (історико-правовий аспект). Актуальні проблеми правознавства. 2017. № 3/11. С. 41–46.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
